-

KALIP METRAJI NASIL YAPILIR ?

Betonarme bir yapı yapılırken, betonarme betonuna şekil vermek ve gerekli dayanımı kazanması  için betonu tutan çelik veya ahşaptan yapılan yapı elemanlarıdır. Betonarme projesin de yer alan kalıp imalat projelerine göre imal edilirler. Beton projesin de belirtilen dayanımı kazandıktan sökülürler.
Kalıp metrajlarının hesabında 2 tür hesap şekli vardır. Bunlar (sektörde uygulamada kullanılan hesap yöntemleri bu şekilde adlandırıldığı için bizde bu şekilde ifade edeceğiz.) kırık ölçü hesap ve düz ölçü hesap yöntemleridir.

Düz ölçü hesap yöntemi, kırık ölçü yöntemine göre daha basit ve kolay bir yöntemdir. Bu  hesap yöntemin de hesaplamaları yapılacak olan temel ve döşemelerin kuşbakışı en ve boyu ölçülerek alan hesaplanır. Genel olarak katlarda bulunan kolonlar ayrıca ölçülmez, döşeme kalıbı ölçüsünde kabul edilir. Ancak  eni 1,00 mt ve üstünde olan perde ve perde kolonların geniş yüzeyleri tek taraflı olarak ölçülerek ayrıca hesaplanır.

Kırık ölçü hesap yöntemi ise en çok kullanılan (özellikle resmi kurum yapım işlerinde bu yöntem kullanılmaktadır) ve en dogru hesap yöntemidir. Bu yöntemde beton yüzeyi ile temas eden bütün kalıp yüzey alanları ölçülür. Yani, kolonlar, kirişler, perdeler vb. bütün elemanlar da kalıp malzemesinin beton ile temas eden bütün yüzeylerin yüzey alanları ayrı ayrı ölçülerek metrajı çıkarılır.  Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın yayınlamış olduğu birim fiyat tarifleri kitabında yapılan tarifte kırık ölçü hesap yöntemi tarif edilmektedir.

Y.21.001/ 03  Poz Numaralı :  Plywood ile düz yüzeyli betonarme kalıbı yapılması
Poz Açıklaması : Proje ve şartnamesine göre; iç yüzeyi yağlanmış 21 mm kalınlığında plywood (film kaplı) suni tahtalardan düz yüzeyli beton ve betonarme kalıbı yapılması, gerekli görülen vibrasyona dayanacak şekilde takviye edilmesi, kalıbın sökülmesi, bu işler için gerekli gerekli her türlü malzeme ve zayiatı ile işçilik, iş yerinde yatay-düşey taşıma, yükleme-boşaltma, müteahhit genel giderleri ve kârı dâhil, 1 m² fiyatı:

Ölçü : Kalıp gören yüzler projesinden veya yerinde ölçülerek hesaplanır.

Bu yazımız da ÇŞB tariflerinde yazılı olan tarife göre örnek bir proje üzerinden kalıp metraj hesabın nasıl yapıldığını göstereceğiz.

A - TEMEL KALIBI  HESABI
Betonarme yapılarda genel olarak radya ve sürekli temel olmak üzere 2 tür temel ile karşılaşmaktayız. Örneğimiz de sürekli temel ile kalıp hesabını göstereceğiz. Temel dış ve iç taraflarında beton ile temas eden kalıp uzunluklarının temel yüksekliği ile çarpılması sonucu kalıp alanı hesaplanır.


NOT : Kırmızı ile işaretli hat temel dış kanat kalıbını
           Mavi ile işaretli hatlar ise temel iç kanat kalıbını göstermek üzere renklendirilmiştir.
           Tüm Temel ölçüleri eşit olup Temel Ölçüsü : 60/50 olarak kabul edilmiştir.
           Kat yüksekliği h: 3,20 mt, Kolon ölçüleri S:30/60 Döşeme kalınlığı d:12 cm Kiriş öçlüleri 35/40 cm dir.
           Yapılan ölçümler sıra numarası esas alınarak metraj cetvelin de gösterilmiştir.


1-     DIŞ KANAT KALIP HESABI (KIRMIZI HAT) : Temelin en dış kısmına çakılan kalıptır. Temelin uzun ve kısa kenar uzunlukları ölçülerek temel yüksekliği ile çarpılarak yüzey alanı hesaplanır.
2-     İÇ KANAT KALIP HESABI (MAVİ HAT)        : Temelin iç kısımlarına çakılan kalıptır. İç kısımda yer alan her bölümün kenar uzunlukları ayrı ayrı ölçülerek temel yüksekliği ile çarpılarak yüzey alanı hesaplanır.


METRAJ CETVELİ – TEMEL KALIP
SIRA
NO
AÇIKLAMA
BİRİM
BENZER
(ad)
EN
(mt)
BOY
(mt)
YÜKSEKLİK (mt)
TOPLAM
1
DIŞ KALIP – UZUN KENAR
M²
2

22,98
0,50
22,98

DIŞ KALIP – KISA KENAR
M²
2

9,64
0,50
9,64
2
1.BÖLGE –UZUN KENAR
M²
2

7,23
0,50
7,23

1.BÖLGE -  KISA KENAR
M²
2

3,76
0,50
3,76

2.BÖLGE – UZUN KENAR
M²
2

6,30
0,50
6,30

2.BÖLGE – KISA KENAR
M²
2

3,76
0,50
3,76

3.BÖLGE – UZUN KENAR
M²
2

7,09
0,50
7,09

3.BÖLGE KISA KENAR
M²
2

3,76
0,50
3,76

4.BÖLGE (3,48+5,30+4,03)
M²
1

12,81
0,50
6,41

5.BÖLGE (6,96+4,00+2,38+6,08)
M²
1

19,42
0,50
9,71

6.BÖLGE UZUN KENAR
M²
2

6,30
0,50
6,30

6.BÖLGE KISA KENAR
M²
2

4,00
0,50
4,00

7.BÖLGE (6,80+4,00+2,42+5,93)
M²
1

19,15
0,50
9,58

8.BÖLGE (5,13+3,45+3,81)
M²
1

12,39
0,50
6,19
                                                                                                                                 TOPLAM            106,71 M²
           
B – KOLON KALIBI HESABI
Kolonlar betonarme binalarda döşeme ve kirişlerden gelen yükleri temele aktaran kare, dikdörtgen ve dairesel kesitli yapı elamanlarıdır. Kolonlar da kalıp alanı kolon yüzeylerini kaplayan kalıbın eni ile kolon yüksekliğinin çarpılması sonucu hesaplanır. Dairesel kesitli kolonlarda ise daire çevresinin yükseklik ile çarpılması sonucu kalıp alanı bulunur. Hesapta kullanılacak olan kolon yüksekliği proje kesitlerinden belirlenir. Kesit üzerinden kolon yüksekliği, döşeme üstünden üst kat kiriş altına kadar olan yüksekliktir.

Örnek projemizde 8 adet 30/60, 4 adet 30/80 ve 2 adet 40/40 kolon bulunmaktadır. Kesit çizimin de görüleceği üzere kolon yüksekliğimiz 3,20-0,40=2,80 mt olarak alınacaktır.

METRAJ CETVELİ – KOLON KALIP
SIRA
NO
AÇIKLAMA
BİRİM
BENZER
(ad)
EN
(mt)
BOY
(mt)
YÜKSEKLİK (mt)
TOPLAM
1
30/60 KOLON GENİS KENAR
M²
16(1)
0,60

2,80
26,88

30/60 KOLON DAR KENAR
M²
16
0,30

2,80
13,44
2
30/80 KOLON GENİŞ KENAR
M²
8
0,80

2,80
17,92

30/80 KOLON DAR KENAR
M²
8
0,30

2,80
6,72
3
40/40 KOLON
M²
8
0,40

2,80
8,96
(1)     Kolonlarımızda 2 adet geniş kenar bulunmakta ve adet kolonda 16 adet 60 cm kolon kenarı vardır.                                                   TOPLAM              73,92 M²





  
C – DÖŞEME KALIP HESABI
Betonarme döşemeler üzerlerindeki yükü kirişler yardımıyla kolonlara aktaran yapı elemanlarıdır. Döşemeler kirişler üzerine oturtulduğu için imalatları kirişler ile birlikte yapılmakta ve betonu aynı anda dökülmektedir. Tarif de bahsedildiği şekilde kalıp hesabı yapılırken beton ile temas eden yüzeyler, yani (2-2 kesitinden) görüleceği üzere kenar kirişlerde dış kanat kalıbı, kiriş alt taban kalıbı, kiriş iç kanat kalıpları ve döşeme alt kalıpları uzunluklarının (en ve boy) çarpımları sonucu kalıp alanı hesaplanır.


1-     KİRİŞ DIŞ KANAT (KIRMIZI HAT) :  Döşemenin en dış kenarını kaplayan kiriş yüksekliği kadar olan kalıptır. 2-2 kesitinde de işaretlenmiş alanda görüldüğü gibi döşeme kalınlığı bu dış kalıp yüksekliği içerisindedir.
2-     KİRİŞ İÇ KANAT (MAVİ HAT) : Kirişlerin, iç kısımlar kısımlarda kalan ve döşeme kalıbın üstüne oturtulan kenardır. Burada 2-2 kesitinde de gösterildiği şekilde döşeme kalınlığı kiriş yüksekliğine dahil olduğu için iç kısımlarda kiriş yüksekliğinden döşeme kalınlığı düşülerek kalıp yüksekliği hesaplanır.
3-     KİRİŞ TABAN KALIBI :  Kirişlerin alt kısmını kapatan kalıptır. Kiriş taban uzunluğu ile kiriş genişliğinin çarpılması ile hesaplanır. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus vardır. Kirişler daha önce imalatı yapılan kolonlar üzerine oturduğu için kolon üst yüzeyi kalıp görevi yapmaktadır. Bu alanlara denk gelen yerlerde taban kalıp imalatı yapılmayacaktır. Bu yüzden kiriş uzunluğu iki kolon arası olarak hesaplanmalı veya toplam uzunluktan kolon yüzey alanları düşülmelidir.  
4-     DÖŞEME KALIBI HESABI : Kirişler üzerine oturan döşeme plağının kirişler arasında kalan döşeme alt yüzeyini kaplayan net en ve boy çarpımı ile bulunan kalıp alanıdır.

METRAJ CETVELİ – DÖŞEME KALIP
SIRA
NO
AÇIKLAMA
BİRİM
BENZER
(ad)
EN
(mt)
BOY
(mt)
YÜKSEKLİK (mt)
TOPLAM
1
DIS KANAT – UZUN KENAR
M²
2

12,48
0,40
34,94

DIŞ KANAT – KISA KENAR
M²
2

4,95
0,40
3,96
2
1 BÖLGE İÇ KANAT – UZUN KENAR
M²
2

4,58
0,28
2,56

1 BÖLGE İÇ KANAT – KISA KENAR
M²
2

4,25
0,28
2,38

2 BÖLGE İÇ KANAT – UZUN KENAR
M²
2

4,25
0,28
2,38

2 BÖLGE İÇ KANAT – KISA KENAR
M²
2

2,70
0,28
1,51

3 BÖLGE İÇ KANAT – UZUN KENAR
M²
2

4,25
0,28
2,38

3 BÖLGE İÇ KANAT – KISA KENAR
M²
2

3,75
0,28
2,10
3
UZUN KENAR KİRİŞ TABANI
M²
2

12,48
0,35
8,74

KISA DOĞRULTUDA KİRİŞ TABANI
M²
4

4,25
0,35
5,95

ÇIKARILMASI GEREKEN KOLON YÜZEYİ
M²
5
0,30

0,35
-0,53
4
1 BÖLGE DÖŞEME KALIBI
M²
1
4,58
4,25

19,47

2 BÖLGE DÖŞEME KALIBI
M²
1
2,70
4,25

11,48

3 BÖLGE DÖŞEME KALIBI
M²
1
3,75
4,25

15,94
                                                                                                                                 TOPLAM           113,26 M²  
TEMEL KALIBI    : 106,71 M²
KOLON KALIBI    :   73,92 M²
DÖŞEME KALIBI : 113,26 M²
      TOPLAM        : 293,89 M²


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

KAZI VE DOLGU HESABI

-
KAZI VE DOLGU  Daha önce ki yazılarımızda bahsetmiş olduğumuz gibi kazı ve dolgu miktarları hacim (m³) olarak hesaplanmaktadır. Bu hesabı yapabilmemiz için kazı/dolgu yapılacak olan alan ve kazı/dolgu derinliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Vaziyet planında yer alan bu bilgiler, mevcut arazinin plankotesi, arazi üzerinde yer alacak yapı oturum alanı ölçüleri ve yapıya ait ±0,00 kotu (genellikler bina su basman (temel üst) kotu kabul edilir) dur. Bu bilgileri ışığında kazı ve dolgu miktarlarını ve maliyet hesaplarını kolaylıkla hesaplayabiliriz. KAZI VE DOLGU MALİYET HESAPLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR  - Öncelikle kazı alanı zemin etüdünün çok iyi yapılması gerekmektedir. Zeminin cinsi kazı maliyet hesaplarında farklılıklar gösterebilir. Örneğin, alanımız da yapmamız gereken kazı derinliği 2,00 mt olarak, Bu alanın da üst 0,50 mt lik toprak katman, kalan alt katmanın ise kayalık olduğunu kabul edelim. Zemin etüdü yapılmadığı bir durumda alanın toprak ola...
Devamı

METRAJI YAPILACAK İŞ KALEMLERİ LİSTESİ VE BİRİMLERİ

-
MALİYET HESAPLARINA ESAS İŞ (İMALAT) KALEMLERİNİN TESPİT EDİLMESİ Yapım işleri ile ilgili metraj ve maliyet hesaplarına başlamadan önce ilgili proje, şartname, mahal listeleri, pursantaj tabloları vb. tüm dokümanların detaylı olarak incelenmesi ve bu doğrultuda iş (imalat) kalemlerinin tespiti oldukça önemlidir. Çünkü projede olan bir iş kaleminin mahal listesine eklenmemiş olması ve/veya pursantaj içerisinde yer alan bir iş kaleminin projede belirtilmemiş olması gibi hataların   karşımıza çıkabilecek olmasını hiçbir zaman göz ardı etmemeliyiz. Kurumlar tarafından yapılan Yapım işleri ihalelerinde genel olarak projeye ait iş kalemleri listesi, mahal listeleri, pursantaj tabloları vb. dökümanlar ihale öncesi hazırlanmakta ve ihale dosyasında bulunmaktadır. Bu durum katılımcılara büyük kolaylıklar sağlamaktadır. Ancak elimizde sadece proje var ise ve bu proje üzerinden metraj hesabı yapılacak ise o zaman öncelikle yapılacak olan iş kalemlerinin tespitinin yapılması gerekme...
Devamı

KEŞİF / MUKAYESELİ KEŞİF NEDİR ?

-
KEŞİF İnşaat sektöründe kullanılan bir terim olan keşif, daha önceden metrajları yapılmış (Poz No.) imalat kalemlerine ait miktarların      güncel birim fiyatları ile çarpımı sonucu bulunan tutarların toplamıdır.    Bu birim fiyatlar belirlenirken Kamu Kurum ve Kuruluşları ( ÇŞB, MSB, TEDAŞ vb) tarafından yayınlanan imalat kalemlerine ait Poz No. Ve bu Pozlara ait     güncel   birim fiyatlar kullanılır. Özel Pozlara   ait birim fiyatlar oluşturulurken gerekli piyasa araştırması yapılarak ortalama bir bedel belirlenir. Bu bedele genel gider ve müteahhit karı da eklenerek poza ait özel birim fiyat oluşturulur. Daha önceki yazımızda metrajın öneminden bahsetmiştik. Aynı şekilde yapım işlerinde keşif yapılmasının önemi de küçümsenemez. Keşif, proje toplam maliyetinin   belirlenmesin de, işin seyri esnasında proje değişikliklerinden kaynaklanan imalat miktarları arasında ki tutar farkların hesaplanmasında, iş artış ve eksiliş...
Devamı